Ποιός κρύβεται πίσω απο τις κεντρικές τράπεζες τελικά;
Του Θεόδωρου Σεμερτζίδη
Είναι γνωστό πως για να βρει κανείς την αλήθεια θα πρέπει να ψάξει τον δρόμο του χρήματος. Ειδικά τώρα που τα διεθνή χρηματιστήρια διανύουν περίοδο αβεβαιότητας, με τις κινήσεις των κεντρικών τραπεζών να είναι κρίσιμες για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας.
Η προοπτική περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων από την ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ, δημιουργεί νέους κλυδωνισμούς στα διεθνή χρηματιστήρια, ενώ Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Τράπεζα της Ιαπωνίας συνεχίζουν να διατηρούν τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης. Για ποιο λόγο όμως οι αγορές τρέμουν στην σκέψη μια περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων.
Για την απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, ίσως είναι χρήσιμο να δούμε ποιος «κρύβεται» πίσω από τις κεντρικές τράπεζες, ώστε να κατανοήσουμε και τις αποφάσεις αυτών.
Federal Reserve
Η γνωστότερη, μεγαλύτερη και ισχυρότερη τράπεζα του κόσμου είναι η γνωστή σε όλους Federal Reserve (FED) η οποία ιδρύθηκε το 1913 και έχει στις ΗΠΑ δώδεκα περιφερειακές ομοσπονδιακές τράπεζες. Κάθε μία από τις δώδεκα κεντρικές τράπεζες είναι οργανωμένη σε εταιρεία της οποίας οι μετοχές ανήκουν σε εμπορικές τράπεζες. Οι μέτοχοι εκλέγουν τα έξι από εννέα μέλη του διοικητικού συμβουλίου καθώς και τον Πρόεδρο.
Έως και το 1983 οι οκτώ μεγαλύτεροι μέτοχοι της FED Νέας Υόρκης ήταν οι: Citibank, Chase Manhattan, Morgan Guaranty Trust, Chemical Bank, Manufacturers Hanover Trust, Bankers Trust Company, National Bank of North America, and the Bank of New York (Mullins, p. 179). Και οι οκτώ αυτές τράπεζες κατείχαν το 63% των μετοχών της FED Νέας Υόρκης. Ο νόμος επιτρέπει την πώληση ενός μικρού μέρους των μετοχών δημόσια αλλά στην ουσία κανένας ιδιώτης ή οργανισμός δεν κατέχει πάνω από $25,000 και κανείς από όλους αυτούς δεν μεταβίβασε το δικαίωμα ψήφου του. Φυσικά ισχύει και στις ΗΠΑ ο νόμος περί υποχρεωτικής αναφοράς των μετόχων με ποσοστό άνω του 5%.
Τράπεζα της Αγγλίας
Η Τράπεζα της Αγγλίας ιδρύθηκε το 1964 από τον Σκοτσέζο William Paterson για να εθνικοποιηθεί το 1946 με την λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Επειδή όμως η Κυβέρνηση δεν είχε αρκετά χρήματα ώστε να αγοράσει όλες της μετοχές από τους μετόχους της Τράπεζας της Αγγλίας πλήρωνε τόκο για κάθε μετοχή που εκδίδονταν και για τις οποίες δεν μπορούσε να επαναγοράσει.
Το 1977 η Τράπεζα της Αγγλίας προέβη στην σύσταση θυγατρικής εταιρείας με την επωνυμία BANK OF ENGLAND NOMINEES LIMITED της οποίας σκοπός είναι: Να ενεργεί ως εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος ή πράκτορας ή πληρεξούσιος, είτε μεμονωμένα είτε από κοινού με άλλους, για κάθε πρόσωπο ή πρόσωπα, σε συνεργασία, εταιρεία, ένωση, κυβέρνηση, κράτος κυρίαρχο, επαρχία, αρχή ή δημόσιο φορέα, ή οποιαδήποτε ομάδα ή ένωση τους
Μέτοχοι της εν λόγω εταιρείας είναι η ίδια η τράπεζα και ο John Footman. Η εν λόγω εταιρεία είναι πολύ ιδιαίτερη καθώς προστατεύεται από την επίσημη μυστικά πράξη το καθεστώς της Royal Charter και απαλλάσσεται από τις συνήθεις απαιτήσεις γνωστοποίησης που άλλες εταιρείες πρέπει να συμμορφώνονται σύμφωνα με το άρθρο 27 του νόμου περί εταιρειών του 1976.
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ιδρύθηκε την 1η Ιουνίου του 1998 με μετόχους τις κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης ενώ οι δύο βασικοί μέτοχοι είναι οι κεντρικές τράπεζες της Γερμανίας και της Γαλλίας. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό πλέον η Γερμανία μέσω της Bundesbank και κατ’ επέκταση της ΕΚΤ ελέγχει την νομισματική πολιτική της ευρωζώνης την οποία έχει οδηγήσει σε μακροχρόνια λιτότητα. Ουσιαστικά η ΕΚΤ μπορεί να φαίνεται εκ των προτέρων ως ανεξάρτητη νομισματική αρχή αλλά στην ουσία οι αποφάσεις της καθορίζονται κατά ένα μεγάλο ποσοστό από τα γερμανικά συμφέροντα.
Τράπεζα της Ελλάδος
Ίσως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αποτελεί η ελληνική Κεντρική Τράπεζα η οποία ιδρύθηκε το 1927 και μάλιστα οι μετοχές της αποτελούν τις μόνες μετοχές κεντρικής τράπεζας της οποίας είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο. Το κατά πόσο η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος ελέγχεται από το ελληνικό δημόσιο μπορεί να διαπιστωθεί και από την μετοχική της σύνθεση. Σύμφωνα λοιπόν με αυτήν μόλις το 8,93%! ανήκει στο ελληνικό δημόσιο ενώ το 91,07% βρίσκεται σε ελεύθερη διασπορά (free float).
Για ποιό λόγo υπάρχει τόσο μεγάλο ποσοστό ελεύθερης διασποράς σε μία κεντρική τράπεζα; Καθώς επίσης και για ποιο λόγo μέρος των μετοχών της Τραπέζης τη Ελλάδος διατίθενται προς διαπραγμάτευση στο χρηματιστήριο;
Συμπέρασμα
Ίσως γνωρίζοντας κανείς τους πραγματικούς μετόχους των κεντρικών τραπεζών να γνωρίζει και να κατανοεί και τις πραγματικές αποφάσεις που αυτές λαμβάνουν. Για ποιο λόγo δεν διασώθηκε η Lehman Brothers ή για πoιο λόγο να διασώζονται μόνο τα πιστωτικά ιδρύματα κι όχι κι άλλες εταιρείες σε άλλους κλάδους που η κατάρρευση τους μπορεί να χαρακτηριστεί εξίσου συστημική; Την απάντηση αυτή περιμένουμε να μας δώσετε κύριε Powell, κύριε Draghi, κύριε Carney και κύριε Στουρνάρα…….