40 χρόνια από την πρώτη Ειδική Οικονομική Ζώνη στην Κίνα

Καθώς τα μαύρα σύννεφα στροβιλίζονται γύρω από την παγκόσμια οικονομία, εξαιτίας της πανδημίας της Covid-19, και όλες ανεξαιρέτως οι χώρες πλήττονται, υπάρχει ωστόσο μια μεγάλη χώρα και οικονομία, η οποία, ακόμη και κατά το «μαύρο» 2020, πρόκειται να αναπτυχθεί σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Πρόκειται για τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, τη χώρα προέλευσης του νέου κορωνοϊου και πηγή του πρώτου ξεσπάσματος της πανδημίας, η οποία εκτιμάται πως θα δει το ΑΕΠ της να αυξάνεται το 2020 μεταξύ 1,9% και 2,1%. Για το 2021 το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει για την Κίνα μια θεαματική αύξηση της τάξεως τους 8,2%.

Κινεζική ανάκαμψη εν μέσω Covid-19

Τον Ιανουάριο του 2020 η κινεζική ηγεσία, παρότι άργησε αρχικά να παραδεχθεί το μέγεθος του προβλήματος, αποφάσισε να αντιμετωπίσει δραστικά το πρώτο ξέσπασμα της Covid-19 επιβάλοντας για ένα δίμηνο αυστηρό Lockdown στην πόλη Γιουχάν και στη γύρω επαρχία, δηλαδή σ’ έναν πληθυσμό συνολικά πενήντα εκατομμυρίων ανθρώπων. Αποτέλεσμα ήταν η πανδημία να ανακοπεί εν τη γεννέσει της στην Κίνα, ενώ την ίδια περίοδο άρχισε να μεταδίδεται ταχύτατα σε άλλες περιοχές του κόσμου.

Έτσι σήμερα, ενώ στις περισσότερες χώρες του κόσμου το κύριο θέμα είναι ο αριθμός των κρουσμάτων, των νεκρών και αν μπορούν να βρεθούν επιπλέον ΜΕΘ, καθώς και επιβολή νέου Lockdown και μέτρων προστασίας του πληθυσμού από το «δεύτερο κύμα» της πανδημίας, η κινεζική οικονομία ανακάμπτει σταδιακά και ξεκινά μια νεά πορεία μεταρρύθμισης του οικονομικού της μοντέλου, προωθώντας ταυτόχρονα το περαιτέρω άνοιγμά της στο εξωτερικό.

40 χρόνια της κινεζικής SEZ: ένα «θαύμα στην παγκόσμια ιστορία της ανάπτυξης»

Την Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2020, κι ενώ η Ευρώπη και η Αμερική βυθίζονταν στη δίνη του «δεύτερου κύματος» της Covid-19, πραγματοποιήθηκε στη Σενζέν, μια μεγαλούπολη στη νότια επαρχία Γκουανγκντόνγκ, μια μεγάλη γιορτή. Ήταν ο επίσημος εορτασμός της 40ης επετείου από την ίδρυση της πρώτης Ειδικής Οικονομικής Ζώνης (SEZ) στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη της περιοχής της πόλης Σενζέν, κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, ο κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping έκανε λόγο για «θαύμα στην παγκόσμια ιστορία της ανάπτυξης». Επισήμανε επίσης ότι αυτή ήταν μια μεγάλη καινοτόμος κίνηση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ) και του κινεζικού κράτους προς τον σοσιαλιστικό εκσυγχρονισμό, δηλαδή προς αυτό το οποίο στη Δύση αποκαλείται συχνα ως «κινεζικό αυταρχικό καπιταλιστικό μοντέλο».

Η τολμηρή απόφαση του Πεκίνου να ιδρύσει το 1980 την πρώτη Ειδική Οικονομική Ζώνη (SEZ) στη Σενζεν στην τότε πολύ υπανάπτυκτη Κίνα, σε μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, αποτελεί ένα οικονομικό «Success Story», το οποίο πολλοί προσπάθησαν εκτότε να μιμηθούν. Σε αυτά τα σαράντα χρόνια η Σενζέν, από μια μικρή αλιευτική πόλη των 330.000 κατοίκων, έχει μεταμορφωθεί σε μια σύγχρονη μητρόπολη με περισσότερους από 13 εκατομμύρια κατοίκους.

Η «Silicon Valley» της Κίνας

Γνωστή και ως «κινεζική Silicon Valley», η Σενζέν απογειώθηκε και πέτυχε ένα οικονομικό θαύμα. Ταυτόχρονα λειτουργούσε ως «πιλοτική πόλη» για τη ραγδαία μετατροπή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας σε δεύτερη, μετά τις ΗΠΑ, παγκόσμια οικονομική δύναμη. Και η γειτονική επαρχία Γκουανγκντόνγκ, με περισσότερους από 130 εκατομμύρια κατοίκους, είναι τώρα μία από τις πλουσιότερες περιοχές της Κίνας.

Η «γλώσσα των αριθμών» είναι αποκαλυπτική για την οικονομική επιτυχία αυτού του πειράματος, αν και κρύβει το περιβαλλοντικό κόστος και την αύξηση των ανισοτήτων: Από το 1979 έως το 2019, το ΑΕΠ της Σενζέν αυξήθηκε με μέσο ρυθμό 21,6% (!) ετησίως και έφτασε τα 2,69 τρισεκατομμύρια γιουάν (περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια) και το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα των κατοίκων της εκτοξεύθηκε από τα 606 γιουάν το 1979 στα 203.489 γουάν το 2019! Οι εισαγωγές και εξαγωγές της Σενζέν ξεπέρασαν τα 430 δισεκατομμύρια δολάρια, περίπου το 10% του συνολικού εξωτερικού εμπορίου της Κίνας, σε σύγκριση με λιγότερο από 20 εκατομμύρια δολάρια πριν από τέσσερις δεκαετίες.

Και εν μέσω του καταστροφικού αντίκτυπου της πανδημίας Covid-19 στην παγκόσμια οικονομία, η Σενζέν επέδειξε όχι μόνον αντοχή αλλά και οικονομική ζωτικότητα. Έως τον Σεπτέμβριο του 2020, εγγράφηκαν στα μητρώα της SEZ 200.000 νέες εταιρείες, μια αύξηση σχεδόν 15% σε σχέση με το 2019.

Σενζέν: «πιλοτικός χώρος επίδειξης του σοσιαλισμού με κινέζικα χαρακτηριστικά»

Λίγο πριν από τον εορτασμό της 40χρονης επετείου, η Σενζέν, ως εθνικός «χώρος δοκιμών» με τεράστια επιτεύγματα στη δοκιμή μεταρρυθμίσεων πάνω σε θέματα αγοράς και εξωστρέφειας, έλαβε νέα αναγνώριση. Η κινεζική κυβέρνηση την χαρακτήρισε ως τον πρώτο «πιλοτικό χώρο επίδειξης του σοσιαλισμού με κινέζικα χαρακτηριστικά». Αποτελεί κι ένα μοντέλο για άλλες πόλεις της Κίνας κατά την εφαρμογή πιο τολμηρών μεταρρυθμίσεων που προωθεί το Πεκίνο.

Στο μεταξύ η Σενζέν θεωρείται ως «μοχλός ανάπτυξης» της περιοχής του λεγόμενου «Μεγάλου Κόλπου». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία και διαδικασία ενσωμάτωσης εννέα πόλεων του Γκουανγκντόνγκ, συμπεριλαμβανομένης και της Σενζέν, σε ένα ζωντανό αστικό σύμπλεγμα παγκόσμιας κλάσης, στο οποίο περιλαμβάνονται και οι ειδικές αυτόνομες περιοχές του Χονγκ Κονγκ και του Μακάο, δηλαδή μια πρώην βρετανική και πρωηνπορτογαλική αποικία.

Το σχέδιο του κινεζικού «Μεγάλου Κόλπου» (Big Bay)

Το σχέδιο του «Μεγάλου Κόλπου» (Big Bay) καλύπτει μια έκταση στην οποία κατοικούν περίπου 70 εκατομμύρια άνθρωποι με οικονομία αξίας 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, δηλαδή μεγαλύτερη από χώρες-μέλη του G20, όπως η Αυστραλία, η Ινδονησία ή το Μεξικό. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η αξία της οικονομίας αυτής της κινεζικής περιοχής θα διπλασιαστεί στα 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2025.

Η ιδέα πίσω από το σχέδιο του «Μεγάλου Κόλπου» είναι να αξιοποιήσει την εντυπωσιακή υποδομή και την τεχνογνωσία της περιοχής πάνω στα χρηματιστηριακά στη βιομηχανία και στην τεχνολογία. Το Πεκίνο θεωρεί πως τα εμπορικά εμπόδια (π.χ. δασμοί των ΗΠΑ) τελικά θα αρθούν, θα προωθηθούν οι διασυνοριακές επιχειρήσεις και θα δημιουργηθεί στο τέλος μια μεγάλη ενιαία αγορά.

Αλλαγή στο αναπτυξιακό μοντέλο της Κίνας

Το Πεκίνο αναμένει λοιπόν, παρά τις επιπτώσεις της Covid-19, ότι θα συνεχιστεί η τούρμπο-ανάπτυξη σε μια από τις οικονομικά βιώσιμες περιοχές της Κίνας και ότι θα υπάρξει επιτάχυνση της μετάβασης σε ολόκληρη τη χώρα από την βιομηχανική παραγωγή και τις εξαγωγές φτηνών βιομηχανικών προϊόντων, στην παραγωγή καινοτομιών και υπηρεσιών υψηλής προστίθέμενης αξίας, καθώς και στην αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης.

Η περιοχή του κινεζικού «Μεγάλου Κόλπου», όντας ισχυρή δύναμη στην καινοτομία και στην οικονομική ανάπτυξη, προβλέπεται να ανταγωνιστεί τις οικονομίες του «Κόλπου» του Σαν Φρανσίσκο και της γειτονικής Silicon Valley στο Λος Άντζελες, του «Κόλπου» της Νέας Υόρκης και του «Κόλπου» του Τόκιο.

Διάχυση της ανάπτυξης προς τη φτωχότερη Κίνα

Τέλος, μια μέρα μετά τον εορτασμό των 40 χρόνων της Ειδικής Οικονομικής Ζώνης της Σενζέν, το επταμελές Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας εξέτασε το σχέδιο κατασκευής του οικονομικού κέντρου Τσενγκντού-Τσονγκίνγκ προκειμένου να καταστήσει δυνατή την ανάπτυξη της λιγότερο ανεπτυγμένης δυτικής περιοχής της χώρας. Σύμφωνα με τα κυβερνητικά σχέδια, το σύμπλεγμα των πόλεων Τσενγκντού-Τσονγκκίνγκ αποτελείται από 42 πόλεις, νομούς και περιφέρειες στην επαρχία Σιτσουάν, το οποίο καλύπτει έκταση 185.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων με περίπου 100 εκατομμύρια ανθρώπους. Το ΑΕΠ αυτού συμπλέγματος της πόλης αυξήθηκε από 550 δισεκατομμύρια δολάρια το 2014 σε σχεδόν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια το 2018. Οι κινεζικές αρχές πιστεύουν πως το ΑΕΠ αυτό θα μπορούσε να διπλασιαστεί μέχρι το 2025.

Η «σκοτεινή πλευρά» του φεγγαριού

Η θεαματική επιτυχία της Ειδικής Οικονομικής Ζώνης της Σενζέν άνοιξε στο Πεκίνο την όρεξη για εξαγωγή αυτού του μοντέλου και σε άλλες περιοχές αυτής της αχανούς χώρας. Όσο για τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στις οικονονικές και κοινωνικές ανισότητες, αλλά και στην επιβαρυμένη ψυχολογία των ανθρώπων που εργάζονται σε αυτές τις Ειδικές Οικονομικές Ζώνες, το Πεκίνο τις κρύβει ως συνήθως όλες «κάτω από το χαλί». Ελάχιστοι ασχολούνται για την ώρα με αυτή τη «σκοτεινή πλευρά» του κινεζικού οικονομικού θαύματος.

Γιώργος Στάμκος

πηγή:tvxs.gr