Χρηματοπιστωτική εποπτεία:Προσωρινή συμφωνία σχετικά με το εποπτικό πλαίσιο για τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Η ρουμανική Προεδρία και το Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με ένα σύνολο προτάσεων για την επανεξέταση της λειτουργίας του υφιστάμενου ευρωπαϊκού συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας (ΕΣΧΕ). Η συμφωνία θα πρέπει τώρα να εγκριθεί από τους πρέσβεις στην ΕΕ.

“Σήμερα κάναμε ένα σημαντικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό του τρόπου με τον οποίον τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εποπτεύονται στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών θα έχει στο εξής πραγματική εξουσία ως προς την παρακολούθηση θεμάτων σχετικά με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, θα καταστήσει δυνατή μεγαλύτερη σύγκλιση μεταξύ των κρατών μελών και την ανάληψη αποφασιστικής δράσης εκ μέρους της ΕΕ.”
Eugen Teodorovici, υπουργός Οικονομικών της Ρουμανίας

Το ευρωπαϊκό σύστημα χρηματοπιστωτικής εποπτείας θεσπίστηκε το 2011 και αποτελείται από:

• τρεις Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές (ΕΕΑ): την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ), την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) και την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA). Παρέχουν εποπτεία και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με κανονιστικά ζητήματα σε επιμέρους τομείς και ιδρύματα.
• το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ), το οποίο εποπτεύει το χρηματοπιστωτικό σύστημα στο σύνολό του και συντονίζει τις πολιτικές της ΕΕ για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, η ΕΕ αναδιαμόρφωσε πλήρως το χρηματοπιστωτικό της σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου ρύθμισης και εποπτείας του. Καθιέρωσε ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων, δηλαδή ένα σύνολο κανονισμών που συμφωνήθηκαν σε επίπεδο ΕΕ και ισχύουν άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, και συνέστησε τις ΕΑΑ. Οι Αρχές αυτές έχουν βασικό ρόλο να διασφαλίζεται ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές σε όλη την ΕΕ είναι άρτια ρυθμισμένες, ισχυρές και σταθερές. Συμβάλλουν στην ανάπτυξη και τη συνεπή εφαρμογή του ενιαίου εγχειριδίου κανόνων, επιλύουν διασυνοριακά προβλήματα και, ως εκ τούτου, προάγουν τη ρυθμιστική και εποπτική σύγκλιση.

Σήμερα, η Προεδρία και το Κοινοβούλιο κατέληξαν στην πρώτη ριζική επανεξέταση των καθηκόντων, των εξουσιών, της διακυβέρνησης και της χρηματοδότησης των ΕΕΑ και του ΕΣΣΚ, ώστε οι αρχές να προσαρμοστούν στο μεταβαλλόμενο πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν. Η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει, επίσης, διατάξειςπου ενισχύουν τον ρόλο της ΕΑΤ όσον αφορά τους κινδύνους που συνεπάγεται για τον χρηματοπιστωτικό τομέα η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Το συμφωνηθέν κείμενο βελτιώνει το υφιστάμενο σύστημα εποπτικής σύγκλισης, προκειμένου η διαδικασία να είναι περισσότερο αποτελεσματική, συνεκτική και διαφανής. Βασίζεται σε υφιστάμενα εργαλεία, όπως προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων, διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη ή αξιολόγηση από ομότιμους, και παράλληλα στην εισαγωγή νέων, για παράδειγμα τον καθορισμό κοινών προτεραιοτήτων εποπτείας σε επίπεδο ΕΕ.

Επίσης, η συμφωνία επανεξετάζει τη δομή διακυβέρνησης των ΕΑΑ. Υποστηρίζεται η αρχή ότι οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται από το συμβούλιο εποπτών και διασφαλίζεται βασικός ρόλος για τις εθνικές αρμόδιες αρχές εντός της δομής διακυβέρνησης των ΕΕΑ: καμία απόφαση δεν θα πρέπει να λαμβάνεται ενάντια στη βούληση της πλειοψηφίας των εθνικών εποπτικών αρχών και το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων της Αρχής είναι το συμβούλιο εποπτών. Παράλληλα, ενισχύονται ο ρόλος και οι εξουσίες ενός διοικητικού συμβουλίου, ως του κύριου οργάνου για την προετοιμασία των συνεδριάσεων και των αποφάσεων του εποπτικού συμβουλίου. Θα αποτελείται από τον πρόεδρο, πέντε μέλη του εποπτικού συμβουλίου και δύο ανεξάρτητα μέλη πλήρους απασχόλησης, που επιλέγονται με βάση τα προσόντα, τις ικανότητες διαχείρισης καθώς και την πείρα τους στον τομέα της χρηματοπιστωτικής εποπτείας. Ο πρόεδρος και τα μέλη πλήρους απασχόλησης του διοικητικού συμβουλίου θα πρέπει να λογοδοτούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο.

Όσον αφορά το σύστημα χρηματοδότησης των Αρχών, το τελικό κείμενο διατηρεί γενικά το υφιστάμενο σύστημα των συνεισφορών που προέρχονται εν μέρει από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και εν μέρει από τις εθνικές αρμόδιες αρχές, προσθέτοντας τη δυνατότητα για τυχόν εθελοντική συνεισφορά κρατών μελών ή παρατηρητών.

Η μεταρρύθμιση επανεξετάζει επίσης τις εξουσίες καθεμίας από τις τρεις ΕΕΑ. Η Προεδρία και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν να δοθούν στην ESMA άμεσες εποπτικές εξουσίες επί των δεικτών αναφοράς κρίσιμης σημασίας, καθώς και επί υπηρεσιών που παρέχουν ενοποιημένα δεδομένα συναλλαγών, τα οποία καλύπτουν συναλλαγές σε μετοχικά και σε μη μετοχικά χρηματοπιστωτικά μέσα στην ΕΕ, των αποκαλούμενων «παρόχων ενοποιημένου δελτίου συναλλαγών». Επιπλέον, το κείμενο αναθέτει στην ESMA ρόλο ως προς την εποπτεία τόπων διαπραγμάτευσης τρίτων χωρών και την κατάχρηση αγοράς.

Τέλος, η μεταρρύθμιση ενισχύει τον ρόλο και τις εξουσίες της ΕΑΤ όσον αφορά την εποπτεία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Συγκεκριμένα, στην ΕΑΤ ανατίθενται τα καθήκοντα της συλλογής πληροφορίων από τις εθνικές αρμόδιες αρχές, της βελτίωσης της ποιότητας της εποπτείας με την ανάπτυξη κοινών προτύπων, της διενέργειας αξιολογήσεων κινδύνου και της διευκόλυνσης της συνεργασίας με τρίτες χώρες σε διασυνοριακές υποθέσεις. Ως ύστατη λύση, αν οι εθνικές αρχές δεν αναλαμβάνουν δράση, η ΕΑΤ θα μπορεί να απευθύνει αποφάσεις απευθείας στις εκάστοτε τράπεζες.