Τί είναι το Χρηματιστήριο Ενέργειας και πώς θα κερδίσετε από αυτό

Του Χρήστου Ηλία

Μια νέα αγορά δημιουργήθηκε στην Ελλάδα, όπου το πάτημα του διακόπτη για την χρήση  των φώτων ή άλλων λειτουργιών, θα δημιουργεί χρηματιστηριακή τάση. Μια τάση η οποία θα είναι ίδια με αυτήν, οποιουδήποτε προϊόντος το οποίο υπόκειται στους νόμους της προσφοράς και ζήτησης. Το νέο χρηματιστηριακό περιβάλλον που δημιουργήθηκε αφορά κυρίως, την ηλεκτρική ενέργεια και θα έχει ολοκληρωθεί, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα έως το καλοκαίρι του 2018. Το ενδιαφέρον είναι μεγάλο, καθότι, θα μπορούν να συμμετέχουν όλοι, Φυσικά και Νομικά Πρόσωπα,  όπως γίνεται σε οποιαδήποτε οργανωμένη αγορά.

Τι είναι το χρηματιστήριο Ενέργειας;

Το  χρηματιστήριο ενέργειας θα διαχειρίζεται μία ή και περισσότερες Αγορές Ενέργειας, ή ακόμη και Ενεργειακές Χρηματοπιστωτικές Αγορές. Στις αγορές ενέργειας αυτές, εκτός της αγοράς Ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβάνονται επίσης οι αγορές Φυσικού Αερίου και οι Περιβαλλοντικές αγορές. Ήδη το χρηματιστηριακό προϊόν που αφορά τα Δικαιώματα Εκπομπής Ρύπων, διαπραγματεύεται μέσω του συστήματος συναλλαγών ΟΑΣΗΣ του Χρηματιστηρίου Αθηνών (είναι στην ουσία ανενεργό στο ΧΑΑ, λόγω της παντελούς έλλειψης ενδιαφέροντος καθώς μόνος συμμετέχων στην αγορά είναι το ΥΠΕΚΑ, με τον θεσμικό ρόλο του μοναδικού πωλητή ρύπων). Η διαχείριση της Ενεργειακής Χρηματοπιστωτικής αγοράς, αφορά μια ρυθμιζόμενη αγορά, πολυμερής μηχανισμός διαπραγμάτευσης (ΠΜΔ), ή  μηχανισμό οργανωμένης διαπραγμάτευσης (ΜΟΔ), στην οποία τυγχάνουν διαπραγμάτευσης Ενεργειακά Χρηματοπιστωτικά Μέσα και την οποία θα διαχειρίζεται το Χρηματιστήριο Ενέργειας Αθηνών.

Τα χρηματιστήρια ενέργειας στην Ευρώπη λειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια όπως φαίνεται στην Εικόνα 1.

Εικόνα 1 Χρηματιστήρια Ενέργειας στην Ευρώπη

Ενώ στην Ελλάδα τα πρώτα βήματα έχουν γίνει από την ΛΑΓΗΕ Α.Ε. (Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) με την ίδρυση της, το 2011. Τα ποιο σημαντικά εξ αυτών είναι APX (Amsterdam Power Exchange, Ολλανδία), EEX (European Energy Exchange, Γερμανία), GME (Gestore Mercato Elettrico, Ιταλία), Nord Pool ASA (Νορβηγία), OMEL (Operador del Mercado Electrico, Ισπανία), Powernext (Γαλλία), ENDEX (European Energy Derivatives, Ολλανδία), EXAA (Αυστρία), Polpx (Πολωνία), Belpex (Βέλγιο), Nord Pool Spot (Νορβηγία) και CEGH A.G. (Αυστρία),

Η αναδιοργάνωση της Ηλεκτρικής αγοράς ρυθμίζεται πλέον οριστικά με την ψήφιση του νόμου 4512/2018 (πολυνομοσχέδιο) και συγκεκριμένα τα άρθρα 73 έως 99, τα οποία έρχονται να τροποποιήσουν καταρχήν και να διαμορφώσουν στη συνέχεια την αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας, όπως αυτή έχει θεσμοθετηθεί στον νόμο 4425/2016 , σε εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Κανονισμών και Οδηγιών για την ολοκλήρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, το λεγόμενο «Μοντέλο Στόχο» (Target Μodel).

Ίδρυση του Χρηματιστηρίου Ενέργειας

Το Χρηματιστήριο Ενέργειας λειτουργεί μετά από έγκριση της ΡΑΕ και αποτελεί μια καινούρια εταιρεία ιδιωτικού δικαίου, η οποία θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια με βασικούς μέτοχους και ιδρυτές το Χρηματιστήριο Αθηνών και την ΛΑΓΗΕ Α.Ε. Στην Ανώνυμη Εταιρία που θα συσταθεί με την επωνυμία «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε.» μεταβιβάζονται εντός τριών μηνών από τη θέση σε ισχύ του νέου πλαισίου, από τη ΛΑΓΗΕ Α.Ε. ο κλάδος ηλεκτρικής ενέργειας και όλες εκείνες οι αρμοδιότητες που της είχαν ανατεθεί για τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας. Σκοπός είναι ο νέος φορέας, να μετεξελιχθεί σε ένα σύγχρονο και ανταγωνιστικό περιβάλλον που διεκδικεί τον ρόλο του στην ενοποίηση των αγορών, προς μία φτηνότερη πηγή ενέργειας για τους Έλληνες καταναλωτές, με όρους και κανόνες που ισχύουν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με την εισαγωγή και εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας προς και από τη χώρα μας, να καθίσταται πλέον εύκολη για όλους.

Το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο του Χρηματιστηρίου Ενέργειας ανέρχεται σε ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ. Τόσο στη μετοχική του σύνθεση, όσο και στο Διοικητικό του Συμβούλιο μπορούν να συμμετάσχουν  όλοι (ΔΕΗ, Τράπεζες, ΑΔΜΗΕ, Ιδιώτες κλπ.). Οι μετοχές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας μπορεί να εισάγονται προς διαπραγμάτευση, σε ρυθμιζόμενη αγορά ή πολυμερή μηχανισμό διαπραγμάτευσης (ΠΜΔ), θα είναι ονομαστικές και θα δημοσιοποιούνται όλες οι πληροφορίες και οι αλλαγές σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς και ιδίως την ταυτότητα και την έκταση των συμφερόντων των προσώπων, που είναι σε θέση να ασκήσουν ουσιαστική επιρροή στη διοίκηση και διαχείριση των Αγορών Ενέργειας.

Όπως παρόμοια συμβαίνει και στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, όπου γνωστοποιούνται και εγκρίνονται οι σημαντικές μεταβολές μετοχικού κεφαλαίου των εισηγμένων εταιρειών σε αυτό, έτσι και στο Χρηματιστήριο Ενέργειας συμβαίνει το ίδιο καθότι αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Για κάθε πρωτογενή απόκτηση ή και μεταβίβαση μετοχών του Χρηματιστηρίου Ενέργειας συνεπεία της οποίας το ποσοστό συμμετοχής μετόχου φθάνει ή υπερβαίνει το 20%, 1/3, το 50% ή 2/3 του μετοχικού κεφαλαίου του απαιτείται προηγούμενη έγκριση της ΡΑΕ.

Για τη χορήγηση της έγκρισης αυτής, η ΡΑΕ ελέγχει την καταλληλότητα του προσώπου που αποκτά τις μετοχές. Η απόκτηση μετοχών, χωρίς την προηγούμενη έγκριση της ΡΑΕ έχει ως συνέπεια τη στέρηση του δικαιώματος ψήφου στη γενική συνέλευση. Σοβαρά υπόψη θα λαμβάνονται: η οικονομική φερεγγυότητα, η νόμιμη και καταστατική δυνατότητα συμμετοχής ή η τυχόν συνδρομή λόγων σύγκρουσης συμφερόντων με την ιδιότητα μετόχου του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Επίσης  η ΡΑΕ ελέγχει την καταλληλότητα των μελών του διοικητικού συμβουλίου, των προσώπων που πραγματικά διευθύνουν τη δραστηριότητα του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, που είναι επιφορτισμένα με τη διοίκηση και διαχείριση των Αγορών Ενέργειας ή που είναι σε θέση να ασκήσουν άμεσα ή έμμεσα ουσιαστική επιρροή στη διοίκηση και στη διαχείριση των Αγορών Ενέργειας, για τη διασφάλιση της ορθής και συνετής διοίκησης και λειτουργίας τους.

Σκοπός του Χρηματιστηρίου Ενέργειας

Σκοπός του Χρηματιστηρίου Ενέργειας : είναι η  αναδιοργάνωση της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, προς όφελος των συμμετεχόντων στην αγορά και των τελικών καταναλωτών, καθώς στοχεύει:

• στη σύζευξη της ελληνικής αγοράς με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές. (Στην περίπτωση της Ελλάδας, η σύζευξη θα γίνει με την Ιταλία και αργότερα τη Βουλγαρία, αλλά και όμορες χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας, ανάλογα με τον βαθμό ετοιμότητάς τους).
• στην ενίσχυση του ανταγωνισμού και της διαφάνειας, με άμεσα οφέλη στη μείωση του ενεργειακού κόστους και τη διασφάλιση καλύτερων τιμών για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
• την εξασφάλιση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού,  τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα, καθώς και την περαιτέρω αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ.

Επίσης σκοπός του, είναι η οργάνωση και η διαχείριση των Αγορών Ηλεκτρικής Ενέργειας Επόμενης Ημέρας και Ενδοημερήσιας, Φυσικού Αερίου, Περιβαλλοντικών Αγορών και κάθε άλλης συναφή δραστηριότητας.

 Οι Συμμετέχοντες στο Χρηματιστήριο Ενέργειας

Οι συμμετέχοντες μπορούν να είναι οι “πάντες” κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που δικαιούται να πραγματοποιεί συναλλαγές σε μια ή περισσότερες Αγορές Ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων και των αυτοπρομηθευόμενων πελατών καθώς και των φορέων σωρευτικής εκπροσώπησης (aggregators). Οι αυτοπρομηθευόμενοι πελάτες είναι αυτοί, που επιλέγουν να προμηθεύονται ενέργεια απευθείας από τις Αγορές Ενέργειας για ιδία αποκλειστική χρήση και αποτελούν φυσικά ή νομικά πρόσωπα.

Ενώ ο φορέας σωρευτικής εκπροσώπησης (aggregator) αποτελεί το νομικό πρόσωπο το οποίο συναθροιστικά εκπροσωπεί στις Αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας έναν ή περισσότερους παραγωγούς ή καταναλωτές, ή δυνητικά συμμετέχοντες για ένα ή περισσότερα σημεία σύνδεσης, είτε για παραγωγή είτε για ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και αναλαμβάνει τις αντίστοιχες υποχρεώσεις και απαιτήσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή τους στις Αγορές αυτές. Στην ουσία ο Αggregator, λειτουργεί κατά κάποιο τρόπο, όπως λειτουργεί ένας ΟΣΕΚΑ (Οργανισμός Συλλογικών Επενδύσεων Κινητών Αξιών), του οποίου η λειτουργία βασίζεται στην αρχή κατανομής των κινδύνων. Όπως  αμείβεται ο διαχειριστής ενός ΟΣΕΚΑ για τις υπηρεσίες που  προσφέρει, έτσι και ο Aggregator αμείβεται κατά παρόμοιο τρόπο για την διαχείριση και εκπροσώπηση των συμφερόντων και υποχρεώσεων των συμμετεχόντων, που αυτός εκπροσωπεί στις αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας.

Χρηματιστήριο Ενέργειας – Αγορά Φυσικού Αερίου

Παρόλο που η αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας είναι περισσότερο ώριμη σε σχέση με τις υπόλοιπες νέες αγορές που δημιουργούνται, επιβάλλονται από το target model της Ευρωπαϊκής Ένωσης πολλά επιπλέον προϊόντα και υπηρεσίες. Σύμφωνα με τον νέο νόμο οι Αγορές Φυσικού Αερίου, είναι αυτές, στις οποίες πραγματοποιούνται συναλλαγές επί συμβολαίων προμήθειας ή μεταφοράς φυσικού αερίου και οι οποίες λειτουργούν ως αγορές ενεργειακών προϊόντων χονδρικής, κατά την έννοια του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1227/2011.

Δημιουργούνται πλέον οι προϋποθέσεις για τη λειτουργία στην Ελλάδα ενός σταθμού τιμολόγησης του φυσικού αερίου (price hub) για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Εξαιτίας της αναμενόμενης διέλευσης μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου στην ελληνική επικράτεια από διαφορετικές πηγές και οδεύσεις, με προορισμό την Ευρώπη, θα πρέπει να διασφαλιστεί η διευκόλυνση της αγοραπωλησίας των ποσοτήτων αυτών. Εκτιμάται ότι η Ελλάδα πρέπει να επισπεύσει τη δημιουργία ενός σταθμού αερίου (gas hub), καθώς γειτονικές χώρες, επιταχύνουν τις διαδικασίες υλοποίησης του.

Σύμφωνα με την ανάλυση “European traded gas hubs” του Oxford Institute for Energy Studies, στις 1/6/2017, στον Χάρτη 1 φαίνονται οι τοποθεσίες των ευρωπαϊκών σταθμών φυσικού αερίου (Εuropean hubs) καθώς και η διαβάθμιση της ανάπτυξης αυτών, με την χρήση διάφορων χρωμάτων. Οι περισσότερο αναπτυγμένοι και με όρους “απελευθέρωσης” της αγοράς, σταθμοί  φυσικού αερίου βρίσκονται στην βορειοδυτική Ευρώπη,  η οποία απέχει πολύ από τις υπόλοιπες,  “ώριμες” “φτωχές” και “αναδυόμενες” αγορές, σύμφωνα πάντα με τον παρακάτω χάρτη. Οι “ώριμες” αγορές σταθμών φυσικού αερίου έχουν χρώμα σκούρο πράσινο, οι ενεργοί σταθμοί πορτοκαλί, οι μικρής δραστηριότητας σταθμοί έχουν χρώμα χρυσοκίτρινο και με κόκκινο συμβολίζονται οι ανενεργοί σταθμοί. Η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη στην φάση του σχεδιασμού σταθμών αερίου,  τόσο εθνικά όσο και περιφερειακά (Νότιο Αιγαίο).

Χάρτης 1 Ευρωπαϊκοί Σταθμοί και Αγορές Αερίου

 

Τρόπος Λειτουργίας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας – Υλοποίηση του Target Model

Σύμφωνα με το νόμο 4425/2016 ο οποίος αφορά την αναδιοργάνωση της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να εφαρμοστεί η νομοθεσία για την ολοκλήρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και την τροποποίηση και επέκταση αυτού, από τον 4512/2018, υλοποιείται η ενοποίηση της εγχώριας αγοράς ενέργειας, με εκείνες 23 άλλων χωρών. Η υλοποίηση του “Μοντέλου Στόχος”  (Target Model), αφορά τον ορισμό της χονδρικής αγοράς προθεσμιακών προϊόντων, την ενδοημερήσια αγορά, την αγορά επόμενης ημέρας και την αγορά εξισορρόπησης. Επίσης, ορίζονται οι Διαχειριστές κάθε μίας εκ των αγορών αυτών καθώς και οι αρμοδιότητές  τους για την αρμονική λειτουργία των αγορών που επιβλέπουν.

Το “μοντέλο στόχος” της Ε.Ε. έχει ως βασική επιδίωξη  να ικανοποιήσει την ανάγκη για συνεχή εξισορρόπηση μεταξύ παραγωγής και ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε πραγματικό χρόνο, μέσα από την πρόβλεψη των παραγόντων που επηρεάζουν αυτό το ισοζύγιο, ώστε, ούτε να καταλήγουμε σε περικοπή φορτίου, ούτε στο να καθίσταται ακριβή η κάλυψή του.

Η ενοποίηση των εθνικών αγορών σε μια διευρυμένη αγορά, σε ευρωπαϊκό πλέον επίπεδο, με κοινό πλαίσιο λειτουργίας, έχει ως βασικό στόχο την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των διασυνοριακών ανταλλαγών, ώστε το τυχόν έλλειμμα ηλεκτρικής ενέργειας που ανακύπτει προσωρινά σε μια χώρα, να αντισταθμίζεται από το πλεόνασμα ενέργειας σε μια άλλη χώρα κατά την ίδια χρονική στιγμή.

Η αποτελεσματικότερη διακίνηση της ενέργειας μέσω των διεθνών διασυνδέσεων αποτρέπει συχνά την εκτίναξη των τιμών σε εθνική κλίμακα, ενώ περιορίζεται και η δυνατότητα άσκησης καταχρηστικών συμπεριφορών. Βασική προϋπόθεση αποτελεί προφανώς η διασφάλιση επάρκειας και σε εθνικό επίπεδο. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες από την Πορτογαλία έως την Φινλανδία, συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Βρετανίας, έχουν ήδη ενοποιήσει τις προ-ημερήσιες χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα στην Εικόνα 2 (Χρηματιστήριο Nord Pool Νορβηγίας και χωρών Βαλτικής) φαίνονται οι διασυνοριακές ροές Ηλεκτρικής Ενέργειας κατά τις 14-2-2018.

Πιο αναλυτικά υπάρχει μια ενιαία πλατφόρμα δημοπρασιών, στην οποία υποβάλλονται και αντιστοιχίζονται καθημερινά προσφορές για πώληση και αγορά ηλεκτρικής ενέργειας κατά την επόμενη ημέρα. Ως αποτέλεσμα αυτής της ενιαίας επίλυσης σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, η ενέργεια κατανέμεται μεταξύ των διαφόρων διεθνών διασυνδέσεων στην Ευρώπη με έναν τρόπο αρκετά αποτελεσματικό. Για τη λειτουργία των Αγορών Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα, το Χρηματιστήριο Ενέργειας και ο Διαχειριστής ΕΣΜΗΕ διαθέτουν κατάλληλα πιστοποιημένα πληροφοριακά συστήματα, (πλατφόρμα) τα οποία θα διασφαλίζουν τη λειτουργική διεπαφή μεταξύ τους και την ομαλή μεταφορά δεδομένων από τη μία Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας στην άλλη, όπου αυτό απαιτείται, ιδίως στις περιπτώσεις όπου τα αποτελέσματα μιας Αγοράς αποτελούν εισαγόμενα δεδομένα και βάση για την επόμενη χρονικά Αγορά. Τα οφέλη για τους Ευρωπαίους καταναλωτές από την εφαρμογή αυτής της ενιαίας προσέγγισης επίλυσης των αγορών, με ταυτόχρονη κατανομή της διασυνδετικής δυναμικότητας, έχουν εκτιμηθεί στα 3 δις. € ετησίως.

Εικόνα 2 Χρηματιστήριο Ενέργειας Nord Pool (Νορβηγία)

 Αντίστοιχα με ότι ισχύει στην Ευρώπη δημιουργούνται τέσσερις αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας

• Προθεσμιακή Αγορά
• Αγορά Επόμενης Μέρας
• Ενδοημερήσια Αγορά
• Αγορά Εξισορρόπησης

που λειτουργούν ως αγορές ενεργειακών προϊόντων χονδρικής, κατά την έννοια του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1227/2011. Οι τρείς πρώτες αποτελούν ευθύνη του ΛΑΓΗΕ, ενώ Αγορά Εξισορρόπησης αποτελεί ευθύνη του ΑΔΜΗΕ.

Προθεσμιακή αγορά 

Η προθεσμιακή αγορά αφορά τα γνωστά στους συμμετέχοντες στις Κεφαλαιαγορές-Χρηματαγορές Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (ΣΜΕ) ή παρόμοια χρηματοπιστωτικά μέσα. Αποτελεί κυρίως αγορά όπου οι συναλλαγές μπορεί να έχουν χρονικό ορίζοντα έως και αρκετά έτη πριν τον χρόνο φυσικής παράδοσης. Στο πλαίσιο αυτό διασφαλίζεται στους προμηθευτές η δυνατότητα διαχείρισης ρίσκου, ώστε εν τέλει ο καταναλωτές να είναι προστατευμένοι από τις διακυμάνσεις των τιμών στον πραγματικό χρόνο. Παράλληλα οι παραγωγοί διασφαλίζουν έσοδα για εκτενέστερα χρονικά διαστήματα, το οποίο διευκολύνει τη διαχείριση ων μονάδων τους μακροπρόθεσμα.

Ενδοημερήσια αγορά 

Είναι η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας, στην οποία πραγματοποιούνται συναλλαγές αγοράς και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας με υποχρέωση φυσικής παράδοσης, μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής εντολών συναλλαγών στην Αγορά Επόμενης Ημέρας και αφορούν την Ημέρα Εκπλήρωσης Φυσικής Παράδοσης (η οποία αποτελεί την ημέρα κατά την οποία παραδίδονται οι ποσότητες ενέργειας που αποτέλεσαν αντικείμενο συναλλαγής στις Αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας). Πιο γενικά, στην ενδοημερήσια αγορά δίνεται η δυνατότητα συναλλαγών ενέργειας με χρονικό ορίζοντα μερικών ωρών, ώστε να συντελούνται διορθώσεις ως προς τις προβλέψεις της συμπεριφοράς των καταναλωτών αλλά και της παραγωγής των μονάδων, η οποία υπόκειται σε αστάθμητους τεχνικούς ή και καιρικούς παράγοντες.

Αγορά επόμενης ημέρας

Είναι η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας, στην οποία πραγματοποιούνται συναλλαγές αγοράς και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας με υποχρέωση φυσικής παράδοσης την επόμενη ημέρα (Ημέρα Εκπλήρωσης Φυσικής Παράδοσης) και στην οποία δηλώνονται οι συναλλαγές που διενεργούνται επί Ενεργειακών Χρηματοπιστωτικών Μέσων με φυσική παράδοση. Η αγορά της επόμενης ημέρας υλοποιείται  την προηγούμενη της φυσικής παράδοσης και ουσιαστικά αφορά την κάλυψη της υπολειπόμενης ζήτησης σε σχέση με όση έχει ήδη καλυφθεί στο πλαίσιο της προθεσμιακής αγοράς με βάση πλέον τις βραχυπρόθεσμες προβλέψεις των προμηθευτών για τις ανάγκες των καταναλωτών τους. Το αποτέλεσμα της αγοράς δίνει μια καλή ένδειξη αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας των μονάδων κατά τη διάρκεια της επόμενης ημέρας.

Η επίλυση της αγοράς αυτής διεξάγεται με ένα μαθηματικό αλγόριθμο (euphemia), από τον οποίο προκύπτουν ίδιες τιμές για δύο γειτνιάζουσες αγορές εφόσον δεν διαπιστώνεται συνωστισμός στη μεταξύ τους διασύνδεση. Αν διαπιστωθεί συνωστισμός, ο τιμές διαφοροποιούνται.

Αγορά εξισορρόπησης 

Eίναι η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας, η οποία περιλαμβάνει τις Αγορές Ισχύος Εξισορρόπησης και Ενέργειας Εξισορρόπησης και τη διαδικασία εκκαθάρισης αποκλίσεων.

Όπου Αγορά Ισχύος Εξισορρόπησης είναι η αγορά στην οποία προσφέρεται ισχύς για την κάλυψη των απαιτήσεων εφεδρείας του Συστήματος και η οποία (ισχύς) διατηρείται από τους συμμετέχοντες για προκαθορισμένη χρονική διάρκεια. Ενώ η  Αγορά Ενέργειας Εξισορρόπησης, είναι η αγορά στην οποία προσφέρεται από τους συμμετέχοντες ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται από τον Διαχειριστή του ΕΣΜΗΕ, με σκοπό τη διατήρηση της συχνότητας του συστήματος σε ένα προκαθορισμένο εύρος, καθώς και του ισοζυγίου παραγωγής και ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, τηρουμένων των προγραμμάτων ανταλλαγής ηλεκτρικής ενέργειας με γειτονικές χώρες.

 Όπως και στο Χρηματιστήριο Αξιών, έτσι κι εδώ εποπτεύουσα της λειτουργίας του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας θα είναι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η οποία για την άσκηση της ως άνω εποπτείας, έχει τις εξουσίες και αρμοδιότητες να επιβάλλει τις κυρώσεις που προβλέπονται στην κείμενη νομοθεσία περί κεφαλαιαγοράς. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εποπτεύει την εφαρμογή των διατάξεων, οι οποίες προσδιορίζουν τη συμμετοχή ΑΕΠΕΥ ως Εκκαθαριστικών Μελών σε Φορέα Εκκαθάρισης, ο οποίος αποτελεί την  ανώνυμη εταιρεία που παρεμβάλλεται μεταξύ αντισυμβαλλομένων στις συναλλαγές στις Αγορές Ενέργειας και αναλαμβάνει το ρόλο αγοραστή έναντι κάθε πωλητή και πωλητή έναντι κάθε αγοραστή για τις ανάγκες εκκαθάρισης των σχετικών συναλλαγών.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και η Τράπεζα της Ελλάδος εποπτεύουν επίσης τις ΑΕΠΕΥ και τα πιστωτικά ιδρύματα, αντίστοιχα, όταν συμμετέχουν στις Αγορές Ενέργειας ως Συμμετέχοντες σύμφωνα με τα ειδικότερα προβλεπόμενα στον Κανονισμό του Χρηματιστηρίου Ενέργειας αναφορικά με την επάρκεια που θα πρέπει να έχουν για την εκπλήρωση των σχετικών υποχρεώσεών τους.

 Αγοραπωλησίες στην πράξη

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την κρίση φυσικού αερίου, σε αρκετές ημέρες, η ωριαία Οριακή Τιμή Συστήματος (Ο.Τ.Σ.) κυμάνθηκε στα 100 – 150 €/MWh, σε σχεδόν συνεχή βάση από τις 10 το πρωί έως αργά το βράδυ.  H μέση ΟΤΣ κατά τους μήνες Δεκέμβριο και Ιανουάριο διαμορφώθηκε στα 51.09 και 74.6 €/MWh αντίστοιχα, ενώ οι μέγιστες τιμές που σημειώθηκαν ήταν 299 €/MWh και 200 €/MWh αντιστοίχως. Η Οριακή Τιμή Αποκλίσεων εκτινάχθηκε στα 300 €/MWh σε 7 ώρες του μήνα Δεκεμβρίου, ενώ για τον μήνα Ιανουάριο τα επίπεδα της δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί, καθώς πάντα υπάρχει η χρονική υστέρηση για την οριστικοποίηση των μετρήσεων, κυρίως της παραγωγής ΑΠΕ. Ως παράδειγμα των παραπάνω αλλά σε πλατφόρμα συναλλαγών αποτελεί το

διάγραμμα 1, όπου φαίνεται η παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας (Power) και οι ωριαίες τιμές Spot  (Euro/MWh) στο χρηματιστήριο Ενέργειας της Γερμανίας. Τα αλληλεπικαλυπτόμενα διαγράμματα αφορούν όλες τις αγορές (όπως την Αγορά Επόμενης Ημέρας, Ενδοημερήσια Αγορά, κλπ.). Επίσης περιγράφουν τον μέγεθος και τον τρόπο, κατά τον οποίο δημιουργήθηκε η παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας που εισήλθε στο σύστημα, δηλαδή το Ενεργειακό μίγμα (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας κ.λ.π.).

Οι συμμετέχοντες σε οποιαδήποτε οργανωμένη αγορά με μια ματιά μπορούν εύκολα να διακρίνουν, “πεδίον δόξης λαμπρόν”, όσο αφορά το trading και το volatility και παρόλο που το διάγραμμα αναφέρεται σε ωριαίες δημοπρασίες για τον μήνα Ιανουάριο του 2018, προσδιορίζει κατά εκτίμηση και την ημερήσια γενική διαγραμματική συμπεριφορά του προϊόντος διαπραγμάτευσης.

Διάγραμμα 1 Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας και τιμές Spot (Ιανουάριος 2018)

Το νέο περιβάλλον διαχείρισης της Ηλεκτρικής Ενέργειας (Target Model) θα ενισχύσει την διαφάνεια και τον ανταγωνισμό με άμεσα οφέλη όχι μόνο στους απλούς καταναλωτές αλλά και στις βιομηχανίες και επιχειρήσεις καθώς, αφενός θα διαμορφωθούν οικονομικά προσιτές τιμές ενέργειας αφετέρου θα μπορούν και οι ίδιες να συμμετέχουν στην αγορά συνάπτοντας συμβόλαια με παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας κάνοντας αντιστάθμιση (hedging) και ελέγχοντας πλήρως το ενεργειακό κόστος σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, βοηθώντας τις, να αυξήσουν τους ρυθμούς ανάπτυξης αυτών αλλά και γενικότερα της οικονομίας.

 

Χρήστος Ηλίας, MSc in Energy & Environmental Investments

Διευθύνων Σύμβουλος των Θυγατρικών  Εταιρειών Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Α.Π.Ε  της ΓΑΙΑΟΣΕ Α.Ε.

Στέλεχος Solidus Χρηματιστηριακής ΑΕΠΕΥ

(Τιτλος, υποτιτλοι; new-economy.gr. Tο αρθρο δημοσιευτηκε στο περιοδικό του ΣΕΔ, αυθεντικός τίτλος, Το Χρηματιστήριο Ενέργειας είναι πλέον εδώ και αλλάζει τα πάντα στην Αγορά Ενέργειας )