Έρχεται παγκόσμιο Ιωβηλαίο, με Διαγραφή Χρεών;
Η ιστορία κινείται αργά, και εν συνεχεία αιφνιδίως. Η σημερινή απρόσμενη κρίση του κορωνοϊού μας έχει ωθήσει σε έναν έντονο ρυθμό και μέσα σε λίγους μήνες η πανδημία έχει μεταβάλει ολότελα τους πολιτικούς ορίζοντες παγκοσμίως. Ο ρυθμός των γεγονότων έχει επιταχυνθεί ραγδαίως, με τα πρόσφατα περιστατικά να είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά καθώς η πορεία τους είναι σχεδόν αδύνατον να προβλεφθεί. Ο κορωνοϊός έχει θέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε οδυνηρή κατάσταση και η κυβέρνηση επιβαρύνεται με τρις δολάρια χρέη για να αντιμετωπίσει την κατάρρευση της οικονομίας, ενώ οι απολύσεις του εργατικού δυναμικού έχουν υπερβεί τα 26
εκατ. άτομα.
H EE
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμέτωπη με όλες τις αδυναμίες της, παρακμή, εγωπάθεια και δειλία, με υποκρισία και κούφια σλόγκαν προσπαθεί να επιλύσει τα προβλήματα με πολιτικές που δεσμεύουν τα κράτη- μέλη σε νέα δάνεια.
Το πρόβλημα
Το πρόβλημα των χρεών που αυξάνονται γρηγορότερα από την οικονομία λόγω του τόκου έχει αναγνωριστεί από κάθε κοινωνία.
Η δυναμική των μαθηματικών του ανατοκισμού του τόκου ωθεί σε εκθετική αύξηση των χρεών και η υπερβολική αυτή αύξηση έχει ιστορικώς οδηγήσει σε κοινωνικές εξεγέρσεις και ανισότητες του πλούτου, ολίγων πλουσίων και πολλών φτωχών και καταχρεωμένων. Και συνιστά τη ρίζα της σημερινής οικονομικής κρίσης, ιδίως της Ελλάδος, που εδώ και μια δεκαετία είναι de facto χρεοκοπημένη από την ημέρα της υπογραφής του Α’ Μνημονίου.
Θρησκευτικοί ηγέτες έχουν προειδοποιήσει ότι για να διατηρηθεί βιώσιμη η οικονομία απαιτείται να κρατηθούν υπό έλεγχο οι πιστωτές. Αυτός είναι ο λόγος που η πρώιμος Χριστιανοσύνη έθεσε το ριζοσπαστικό μέτρο της απαγόρευσης του τόκου επί δανείων, αφού οι πιστωτές πολλαπλασιάζουν τις απαιτήσεις τους στην οικονομία.
Οι πιστωτές είναι σαν τους γαιοκτήμονες, οικειοποιούνται την εργασία των άλλων και πλουτίζουν με τον τρόπο που περιγράφει ο John Stuart Mill, «στον ύπνο τους, χωρίς να εργάζονται και χωρίς να αναλαμβάνουν κινδύνους ». 1
Ακολούθως, ο Mill-βρετανός φιλόσοφος, οικονομολόγος και σημαίνων διανοούμενος του κλασσικού φιλελευθερισμού – θέτει το βαρυσήμαντο ερώτημα, «Τι ισχυρισμό έχουν αυτοί επάνω στη γενική αρχή της κοινωνικής δικαιοσύνης, για αυτή την αναρρίχηση στα πλούτη;»
Η απάντηση
Η απάντηση έρχεται από το μακρινό παρελθόν, από την Παλαιά Διαθήκη και συγκεκριμένα από το τρίτο βιβλίο της Πεντατεύχου, Λευϊτικόν, Κεφ. ΚΕ’, Ιωβηλαίον: 8 – 17. 2 Το Ιωβηλαίο 3 αποτελούσε ένα θεσμό κοινωνικής δικαιοσύνης που είχε ως ιδανικό την αποκατάσταση της οικονομικής ισορροπίας των μελών της κοινωνίας.
Ο Ιησούς Χριστός, στο εναρκτήριο κήρυγμα που εκφώνησε, επιστρέφοντας στην γενέτειρα του Ναζαρέτ,4 εισήλθε στη συναγωγή και ξετύλιξε την περγαμηνή του προφήτη Ησαΐα αναγγέλλοντας την αποστολή του: «Να επαναφέρει το Έτος του Κυρίου Μας» (Κεφ. ΞΑ’). 5
Εντούτοις, η φράση αυτή μέχρι πρόσφατα δεν έχει πλήρως κατανοηθεί ότι αναφέρεται ειδικά στο Ιωβηλαίο Έτος, την Επέτειο της Ελευθερίας. Περγαμηνές και πάπυροι που ανακαλύφθηκαν σε σπηλιές στο Κουμράν στη δυτική όχθη της Νεκρής Θάλασσας στα μέσα του 20ου αιώνα που ονομάζονται «Χειρόγραφα
της Νεκρής Θάλασσας» ή « Χειρόγραφα Κουμράν» (Qumran Scrolls), παρέχουν την απευθείας σύνδεση στην παράδοση της αμνηστίας χρεών κατά το Ιωβηλαίο Έτος. 6 Το κάλεσμα του Ιησού για τη θέσπιση του Ιωβηλαίου Έτους (Jubilee Year), μας δίνει τη βάση για να κατανοήσουμε πως η πρώιμη Χριστιανοσύνη εμφανίστηκε
σε μια εποχή οικονομικής δυσπραγίας εν μέσω γενικής φτώχειας λόγω χρεών. Όπου επικρατούσε ο φόβος της δουλείας και κατάσχεσης των αγρών εξ αιτίας αδυναμίας αποπληρωμής των οφειλών.
Οι Ιουδαίοι πιστωτές και πίσω από αυτούς οι Φαρισαίοι που είχαν αιτιολογήσει τα δικαιώματα τους κατά των οφειλετών, ειρωνεύτηκαν τον Ιησού όταν είπε « δεν μπορείς να υπηρετήσεις συγχρόνως και τους δύο, το Θεό και το Μαμμωνά». Οι Φαρισαίοι, ως γνωστόν, είναι φιλάργυροι, απαντά ο Λουκάς, ΙΣΤ’: 14 Η δύναμη των πιστωτών την εποχή εκείνη κυριαρχούσε στον αρχαίο κόσμο και τα δάνεια με αδρό τόκο τα χορηγούσαν οι πιστωτές όχι από φιλανθρωπία, αλλά από φιλαργυρία. Η φιλαργυρία και η άκρατη πλεονεξία συσσώρευσης χρηματικού πλούτου προκαλεί συμφορά στην κοινωνία. Εξ ου και ο Μωσαϊκός Νόμος, η γραπτή
εισαγωγή στην χριστιανική πίστη, απαγορεύει το δανεισμό με τόκο: « εάν δανείσεις χρήματα στον αδελφό σου, μη τον καταπιέσεις ζητώντας του τόκο» (Έξοδ. ΚΒ’: 25). Η επαναφορά του οικονομικού ιδεώδους του Μωσαϊκού Νόμου, της διαγραφής των προσωπικών χρεών, συνιστούσε κεντρικό σημείο στο κάλεσμα του Ιησού για το Ιωβηλαίο Έτος, το οποίο είναι συνδεδεμένο με την απελευθέρωση από κάθε μορφή σκλαβιάς.
Αυτό το ιδεώδες παραμένει τόσο ξένο στο σύγχρονο τρόπο σκέψης μας, που τα κηρύγματα του Ιησού συνήθως ερμηνεύονται υπό μια ευρεία συμπονετική έννοια ενθαρρύνοντας προσωπική ελεημοσύνη προς τους οφειλέτες χρεών και γενικά των πτωχών. Είναι εμφανής η διστακτικότητα των μελετητών στην ερμηνευτική απόδοση
της Αγίας Γραφής, καθώς αποφεύγουν να εστιάσουν στην ολιγαρχία των πιστωτών που ο Ιησούς Χριστός δριμύτατα κατηγόρησε ως υπαίτιους για την εμβάθυνση της φτώχειας της εποχής. Μάλιστα, οργισθείς, « εισήλθεν ο Ιησούς εις τον ναόν του Θεού και εξεδίωξε από τας αυλάς του ιερού, τους πωλώντας και αγοράζοντας, ανέτρεψε τα τραπέζια των αργυραμοιβών… Και λέει εις αυτούς· ‘είναι γραμμένο εις την Αγίαν Γραφήν: ο οίκος μου να ονομασθή οίκος προσευχής, αλλά εσείς τον εκάματε, με την αισχροκέρδειαν και την απληστίαν σας, σπήλαιον ληστών’». Κατά Ματθαίον, ΚΑ’ 12-13
Ο Σπύρος Λαβδιώτης είναι Former Senior Financial Analyst στην Bank of Canada
Για άλλα άρθρα του κου Λαβδιώτη πατήστε ΕΔΩ και ΕΔΩ