Η εταιρεία που μπροστά της η Apple φαίνεται «νάνος»
Του Μπρόζου Γεωργίου Γρηγορίου.
Η επιχείρηση ως μορφή οικονομικής οργάνωσης δεν είναι γέννημα των καιρών μας. Από τα χρόνια της αρχαιότητας οι άνθρωποι συνεργαζόντουσαν σε οικογενειακά πλαίσια αρχικά και έπειτα σε μεγαλύτερες εταιρίες για την επίτευξη της παραγωγικής διαδικασίας με σκοπό το κέρδος.
Στην ερώτηση ‘’ ποια είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση που έχει δει η ανθρωπότητα; ‘’ είναι λογικό οι περισσότεροι να σκεφτούν εταιρίες όπως η Apple, η Golman Sachs, η Amazon κτλ. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι οι εταιρίες συγκρίνονται με βάση την χρηματιστηριακή τους αξία και όχι με βάση τις πωλήσεις ή το κέρδος. Αποτελεί αλήθεια ότι με τον πέρασμα στον 21ο αιώνα και με την ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας οι επιχειρήσεις έχουν περάσει σε μια νέα εποχή με ασύλληπτες δυνατότητες. Πλέον έχουν ως καταναλωτικό κοινό ένα τρομακτικά μεγάλο ποσοστό της ανθρωπότητας. Επίσης έχουν δυνατότητα παραγωγής ασύγκριτη με αυτή του παρελθόντος. Συνέπεια όλων αυτών είναι οι μεγαλύτεροι οικονομικοί οργανισμοί του σήμερα να παρουσιάζουν συνεχώς αυξανόμενα κέρδη. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η αξία των μεγαλύτερων επιχειρήσεων του σήμερα. (τα ποσά είναι εκφρασμένα σε εκατομμύρια δολάρια).
Παρά λοιπόν αυτά τα στοιχεία υπάρχει ένα παράδοξο. Η μεγαλύτερες επιχειρήσεις που έχουν περάσει από τον κόσμο όχι απλά δεν είναι μια από τις αναφερόμενες αλλά έχουν δραστηριοποιηθεί αιώνες πριν, από την εποχή των μεγάλων ανακαλύψεων.
Η δράση της εταιρίας
Περί τα μέσα του 15ου αιώνα οι Ευρωπαίοι αναζητώντας νέες αγορές και νέες πηγές πλούτου, μπαίνουν στην διαδικασία της εξερεύνησης της υδρογείου με πρωταγωνιστές αρχικά την Πορτογαλία και την Ισπανία που έδωσαν αργότερα τη σκυτάλη στην Γαλλία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Μεγάλη Βρετανία. Οι δύναμεις αυτές ανακαλύπτοντας μια νέα γη επιδιδόταν στην εκμετάλλευση και των αποικισμό της. Για την εκμετάλλευση και διαχείριση του πλούτου που είχε περάσει στα χέρια τους ίδρυαν επιχειρήσεις στις οποίες πολλές φορές παραχωρούσαν κυριαρχικά δικαιώματα στις νεοανακαληφθείσες περιοχές καθώς και πολλά οικονομικά προνόμια.
Μέσα σε αυτό το κλίμα Ολλανδικά πλοία φτάνουν στις περιοχές την νοτιοανατολικής Ασίας, συγκεκριμένα στα νησιά της Ινδονησίας. Οι Ολλανδοί ακολουθώντας την πεπατημένη οδό ιδρύουν έπειτα από μακροχρόνιες συγκρούσεις με ντόπιους και Πορτογάλους το 1602 την Ολλανδική εταιρία ανατολικών Ινδιών η οποία έμελλε να μείνει εμβληματική. Το επίσημο όνομα της εταιρίας ήταν «Ηνωμένη εταιρία ανατολικών Ινδιών», όμως οι Άγγλοι την αποκαλούσαν Ολλανδική και γι’ αυτό έμεινε έτσι στην παγκόσμια βιβλιογραφία ή αποκαλείται και με τα αρχικά της VOC. Αντικείμενο της εταιρίας αποτελούσε η εύρεση και διακίνηση μπαχαρικών και κυρίως πιπεριού, αγαθά με πολύ μεγάλη ζήτηση στην Ευρώπη του 16ου και 17ου αιώνα. Την εταιρία αυτή ο βασιλιάς της Ολλανδίας την προίκισε με ένα δικαίωμα 20ετούς μονοπώλιου στις περιοχές της ανατολικές Ασίας, ενώ της παραχώρησαν και κυριαρχικά δικαιώματα στις περιοχές που μόλις είχαν ανακαλυφθεί, αλλά και σε εκείνες που θα ανακαλύπτονταν. Αυτό φυσικά δεν ήταν μια κίνηση μεγαλοκαρδίας, άλλα προστασίας της Ολλανδικής οικονομίας. Οι Ολλανδοί γνώριζαν καλά ότι αν ο ανταγωνισμός μεταφερόταν στις νέες περιοχές οι έμποροι θα οδηγούσαν στα Ολλανδικά λιμάνια, ανταγωνιστικά πλοία φορτωμένα με το ίδιο φορτίο. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μεγάλη πτώση των τιμών που θα συνεπαγόταν σε αρνητικά κέρδη για εμπόρους και επενδυτές άρα και στο τέλος της εμπορικής δραστηριότητας. Για την αποφυγή αυτού ο βασιλιάς συνένωσε όλους τους ανταγωνιστές-εμπόρους κάτω από την Ολλανδική εταιρία ανατολικών Ινδιών.
Οι πρώτες αποστολές γύρισαν στην Ολλανδία με προϊόντα όπως πιπέρι, αποκομίζοντας κέρδη κοντά στο 400%! Με την πάροδο των χρόνων η εταιρία γιγαντώθηκε φτάνοντας στο σημείο να είναι η πλουσιότερη ιδιωτική εταιρία του κόσμου έχοντας στην κατοχή της 150 εμπορικά πλοία, 40 πολεμικά πλοία, 50.000 εργαζομένους, ακόμα και έναν στρατό των 10.000 ανδρών. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η εταιρία είχε περιθώριο κέρδους της τάξης του 40%, κατα μέσο όρο. Το ποσοστό αυτό μόνο εντύπωση μπορεί να μας προκαλέσει αν συλλογιστούμε πως το αντίστοιχο ποσοστό της Apple είναι 23%, και της Samsung 9,3%. Θέλοντας να μιλήσουμε με σημερινές αξίες η αξία της εταιρίας αποτιμάται στα $7.5τρις πράγμα που την εκτοξεύει με διαφορά στην μεγαλύτερη εταιρία που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος.
Καινοτομίες
Η εταιρία όμως έμελλε να αλλάξει τον κόσμο των επιχειρήσεων για πάντα, εισάγοντας νέες τεχνικές άντλησης κεφαλαίων και ανοίγοντας παράλληλα νέες οδούς για τους επενδυτές. Ήταν όταν αυτή εταιρία-κράτος κλήθηκε να βρει τεράστια για την εποχή κεφάλαια ώστε να εξοπλίσει τον στόλο της. Οι επικεφαλείς της πήραν μια πρωτοπόρα απόφαση, εξέδωσαν μετοχές της εταιρίας στο κοινό και τα κεφάλαια βρέθηκαν. Ένας ακόμα λόγος του εγχειρήματος αυτού ήταν η μετρίαση του ρίσκου των επενδυτών. Καθώς πολλά πλοία δεν γυρνούσαν ποτέ πίσω οι χρηματοδότες-επενδυτές αυτών των εγχειρημάτων θέλησαν να μοιραστούν το ρίσκο με τρίτους. Έτσι η Ολλανδική εταιρία ανατολικών Ινδιών γίνεται η πρώτη εταιρία στην ιστορία της ανθρωπότητας που εκδίδει μετοχές! Την περίοδο 1602 με 1696 η εταιρία κατέβαλε μερίσματα της τάξεως από 12% έως 63%. Επιπλέον η εταιρία για την χρηματοδότηση μεμονωμένων ταξιδιών χρησιμοποίησε τα ομόλογα, κάτι που σήμερα έχει υιοθετηθεί από το σύνολο των κρατών και από πολλές ιδιωτικές και μη επιχειρήσεις. Οι καινοτομίες όμως δεν σταμάτησαν εδώ για την εταιρία-κράτος. Το 1619 μεταφέρει μέρος της διοίκησης της – στην αποικία που η εταιρία δημιούργησε – στην Μπαταβία, η οποία από μια μικρή πόλη εξελίχθηκε στην σημερινή Τζακάρτα των 10.000.000 ανθρώπων. Με την κίνηση αυτή η εταιρία γίνεται η πρώτη πολυεθνική εταιρία στα χρονικά!
Η παρακμή και το τέλος
Παρά την γιγάντωση της εταιρίας, μαύρα σύννεφα εμφανίστηκαν στο μέσα του 17ου αιώνα. Η αλλαγή της εξουσίας σε Ιαπωνία και Κίνα – λόγω εναλλαγής των βασιλικών οίκων – άλλαξε τους εμπορικούς όρους της Ασίας, αποκόβοντας την εταιρία από σημαντικές πλουτοπαραγωγικές πηγές. Επιπλέον ο Αγγλο-ολλανδικός πόλεμος του 1672, και μετέπειτα αυτός του 1780 εξασθένησαν του Ολλανδούς σε μεγάλο βαθμό. Τέλος η αλλαγή των καταναλωτικών προτιμήσεων στην Ευρώπη στα μέσα του 17ου αιώνα και έπειτα, ήταν ακόμα ένα πλήγμα. Όλα τα παραπάνω συνετέλεσαν και έτσι μέχρι 1800 η άλλοτε κραταιά, Ολλανδική εταιρία ανατολικών Ινδιών είχε εξαφανιστεί.
Πηγή: www.forbes.com
