Τί κρύβεται πίσω από την συμφωνία για το όνομα «Βόρεια Μακεδονία»;

Του Θεόδωρου Σεμερτζίδη

Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η συμφωνία του Έλληνα Πρωθυπουργού για την νέα ονομασία των Σκοπίων, η οποία αναμένεται να υπογραφεί μέσα στο Σαββατοκύριακο στις Πρέσπες. Ένα χρόνιο πρόβλημα, που απασχολούσε τις ελληνικές κυβερνήσεις για δεκαετίες (βλ. άρθρο Κατερίνας Πάντα), δείχνει να βρίσκει την λύση του, με δυσμενείς συνέπειες στο μέλλον για την εθνική μας κυριαρχία. Τί κρύβεται όμως πίσω από την εν λόγω συμφωνία, και πια τα ανταλλάγματα προς την Ελλάδα;

Η συμφωνία

Όπως προκύπτει από διάφορα δημοσιεύματα, οι όροι τις συμφωνίας προκειμένου να δοθεί το όνομα «Βόρεια Μακεδονία», είναι:

  • Το όνομα «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», θα αναγνωρίζεται στη χώρα μας ως «Severna Makedonja». Στην συμφωνία προβλέπεται η αποδοχή του erga omnes από πλευράς των Σκοπίων αλλά και την υποχρέωση της γείτονος να προχωρήσει άμεσα σε συνταγματική αναθεώρηση.

  • Η Ελλάδα θα προχωρήσει σε κύρωση μόνο αφού ολοκληρωθεί η συνταγματική αναθεώρηση στη γειτονική χώρα. Η μεν πρόσκληση στο ΝΑΤΟ και το άνοιγμα κεφαλαίων της ΕΕ θα πραγματοποιηθούν με την κύρωση από το κοινοβούλιο της πΓΔΜ της σύμβασης, η ένταξή της και στους δυο οργανισμούς θα γίνει όμως μετά τη συνταγματική αναθεώρηση, καθώς στην πρόσκληση θα προβλέπεται ρητά πως είναι άκυρη εάν δεν πληρωθεί ο όρος της αναθεώρησης.

  • Η γειτονική χώρα αποδέχεται ρητά το διαχωρισμό μεταξύ των Ελλήνων Μακεδόνων, του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού τους, τη γλώσσα τους και την περιοχή στην οποία διαβιούν από τη μία, και του λαού της εν λόγω χώρας με τη δική του ιστορία, γλωσσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά από την άλλη.

  • Το όνομα θα εγγραφεί στο σύνταγμα της πΓΔΜ με την απαραίτητη αναθεώρηση. Παράλληλα, οι πάνω από 140 χώρες που αναγνωρίζουν σήμερα την εν λόγω χώρα με τον όρο ΠΓΔΜ, θα την αναγνωρίζουν εφεξής ως Βόρεια Μακεδονία.

  • Εξασφαλίσθηκε η απαλοιφή όλων των αλυτρωτικών αναφορών από το σύνταγμα της γείτονος.

  • Η ιθαγένεια/υπηκοότητα στην Βόρεια Μακεδονία θα είναι Macedonian/citizen of the Republic of North Macedonia. Ο ανωτέρω ενιαίος όρος αντικαθιστά το σκέτο «Macedonian» που αναγράφεται σήμερα στα ταξιδιωτικά έγγραφα, άρα αποτελεί σαφή βελτίωση. Η Ελλάδα θα αναγνωρίζει την ιθαγένεια/υπηκοότητα ως «πολίτες της Severna Makedonja».

  • Η γλώσσα ορίζεται «Macedonian language».

  • Όλοι οι επιθετικοί προσδιορισμοί κρατικών και ευρύτερα δημοσίων, οργάνων καθώς και ομογενειακών/πολιτιστικών οργανώσεων που χρηματοδοτούνται από το κράτος θα καθορίζονται με τον όρο «της Βόρειας Μακεδονίας» με ταυτόχρονη κατάργηση του προσδιορισμού «της Μακεδονίας».

Σύμφωνα με τα παραπάνω, η απαλοιφή των αλυτρωτικών αναφορών από το σύνταγμα της χώρας, δεν εξασφαλίζει σε καμία περίπτωση τις διεκδικήσεις των Σκοπίων στο μέλλον, καθώς κάλλιστα αυτό μετά από χρόνια μπορεί να αλλάξει, βάζοντας σε περιπέτειες την εδαφική μας ακεραιότητα. Για παράδειγμα, η Τουρκία εδώ και αρκετά χρόνια διεκδικεί ελληνικά εδάφη ως δικά της. Όλοι μας μπορούμε να φανταστούμε εάν η Θράκη ονομαζόταν «Δυτική Τουρκία», το τι θα είχε γίνει…..

Εξάλλου, από την στιγμή που γίνεται ρητή αναφορά σε διαχωρισμό των Ελλήνων Μακεδόνων, του αρχαίου πολιτισμού τους, αλλά και της γλώσσας τους, ο όρος «Βόρεια Μακεδονία» είναι ουσιαστικά άτοπος, καθώς η ονομασία ενός κράτους χαρακτηρίζει την ιστορία, την γλώσσα, και τον πολιτισμό ενός έθνους.

Ο προβληματισμός

Παρά το γεγονός ότι η συμφωνία προβλέπει την απαλοιφή αλυτρωτικών αναφορών στο σύνταγμα των Σκοπίων, δύο γεγονότα πρέπει να μας προβληματίσουν ιδιαίτερα για το μέλλον. Το πρώτο, αφορά την έντονη ανησυχία της Βουλγαρίας, με το Υπουργείο Εξωτερικών της γείτονα χώρας να ζητά να γίνει ρητή αναφορά ότι δεν πρόκειται να αλλάξουν τα σύνορα ή να υπάρξουν εδαφικές αξιώσεις από τους Σκοπιανούς ή αξιώσεις στη γλώσσα, στον πολιτισμό, στην ιστορία και στην ταυτότητα της Μακεδονίας. Το δεύτερο, αφορά την έντονη αντίδραση του Σκοπιανού Προέδρου, ο οποίος χαρακτήρισε ταπεινωτική την συμφωνία του Πρωθυπουργού Ζάεφ για τη χώρα.

Και τα δύο περιστατικά, προδίδουν τις μελλοντικές εξελίξεις όσο αφορά την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, δημιουργώντας εύλογες απορίες για την συγκεκριμένη στιγμή επίτευξης της συμφωνίας.

Τα ανταλλάγματα

Παρατηρώντας κανείς την οικονομική ειδησεογραφία, θα διαπίστωσε ότι υπήρξε αλλαγή στάσης στο θέμα της μείωσης του ελληνικού χρέους από πλευράς των δανειστών. Χαρακτηριστικότερη όλων, αποτελεί η προχθεσινή δήλωση του επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, σύμφωνα με την οποία είναι σίγουρος ότι στις 21 Ιουνίου θα επιτευχθεί συμφωνία για τα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Εξάλλου, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγουν και οι θετικές δηλώσεις για την συμφωνία από αρκετές χώρες, μεταξύ αυτών και της Γερμανίας και των ΗΠΑ, οι οποίες παίζουν και τον σημαντικότερο ρόλο όσο αφορά τα μέτρα, αλλά και το χρέος της χώρας.

Το ελληνικό χρηματιστήριο

Έπειτα από τέσσερις διαδοχικές συνεδριάσεις απωλειών, ο γενικός δείκτης στο ελληνικό χρηματιστήριο κατέγραψε κέρδη στις συνεδριάσεις της Τρίτης και της Τετάρτης, με την χθεσινή μάλιστα αυτά να φθάνουν κοντά στο 1%.

Μπορεί ακόμη να μην θεωρείται βέβαιη η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, αλλά λόγω του ότι τα χρηματιστήρια αποτελούν προεξοφλητικούς μηχανισμούς, η άνοδος των δύο τελευταίων συνεδριάσεων μπορεί να εκληφθεί ως μια πρώιμη προεξόφληση θετικών ειδήσεων για το χρέος. Βέβαια, για να αυξηθούν οι πιθανότητες σημαντικά, θα πρέπει να υπάρξει και αύξηση του τζίρου, ο οποίος μέχρι στιγμής κινείται σε χαμηλά επίπεδα.

Λύθηκε οριστικά το θέμα;

Εκτός όμως από τους όρους της συμφωνίας, μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δοθεί και στα επόμενα βήματα που θα ακολουθήσουν ώστε να ισχύσει αυτή. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει:

  • Να υπογραφεί από τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών. Στη συνέχεια η συμφωνία αυτή θα πρέπει να κυρωθεί από την βουλή των βόρειων γειτόνων μας.

  • Η Ελλάδα θα πρέπει να ανάψει το “πράσινο φως” στις 28 Ιουνίου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων των Σκοπίων στην Ε.Ε.

  • Η Ελλάδα θα πρέπει επίσης να ανάψει το “πράσινο φως” για πρόσκληση των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ για την ένταξή τους στη Συμμαχία.

  • Και οι δύο προσκλήσεις θα υπόκεινται στην αρχή της αιρεσιμότητας υπό την έννοια ότι η Ελλάδα απαιτεί την ολοκλήρωση της συνταγματικής αναθεώρησης στα Σκόπια για την χρήση της ονομασίας έναντι όλων (erga omnes). Εάν αυτό δεν συμβεί τότε αυτόματα η Ελλάδα ακυρώνει την πρόσκληση στο ΝΑΤΟ και παγώνει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις στην Ε.Ε.

  • Τέλος, προβλέπεται δημοψήφισμα στα Σκόπια και έγκριση της συμφωνίας από τη Βουλή της γειτονικής χώρας πριν η συμφωνία κυρωθεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο.

Όπως προκύπτει, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις για την είσοδο των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στο ΝΑΤΟ θα πάρουν αρκετό χρόνο, όπως αρκετό χρόνο πήρε και για να φθάσει έως εδώ, ενώ η πραγματοποίηση δημοψηφίσματος και η αλλαγή συντάγματος δημιουργούν εύλογες αμφιβολίες στο εάν τελικά η συμφωνία καταφέρει να ισχύσει.

Συμπέρασμα

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, η λύση στο Σκοπιανό αναμένεται να κρατήσει αρκετό καιρό ακόμη, με αυτήν να απασχολεί (κατά πάσα πιθανότητα) την επόμενη κυβέρνηση, εάν υποθέσουμε ότι θα έχουμε εκλογές νωρίτερα από τον Σεπτέμβριο του 2019. Επίσης, τα όποια ανταλλάγματα δόθηκαν στην Ελλάδα (πχ μείωση χρέους), αυτά εκτιμάται να ισχύσουν υπό την προϋπόθεση εφαρμογής της συμφωνίας και από τις δύο πλευρές. Τέλος, μπορεί η μείωση του ελληνικού χρέους να είναι θετική για την Ελλάδα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η λιτότητα και η ανέχεια του ελληνικού λαού θα πάψουν να υφίστανται, αφού τα μέτρα της μεταμνημονιακής εποχής είναι εκεί και μας περιμένουν.